Emancipatie in de F1: ‘Er stromen steeds meer vrouwen in’

De Formule 1 wordt sinds 1950 gedomineerd door mannen: in de garages, cockpits en aan de pitmuur. Maar de masculiene speeltuin krijgt de laatste jaren ook zonder pitspoezen een steeds vrouwvriendelijker gezicht. “Geslacht is irrelevant. In de paddock draait het alleen om prestaties.”

Anno 2020 is Formule 1 geen sport meer die exclusief door mannen wordt bekeken, beoefend en besproken. Dat imago had ’s werelds meest prestigieuze raceserie weliswaar decennialang, vrouwen dienden uitgedost als grid girl tot voor kort vooral als snoepgoed voor het getrainde mannenoog en waren in het rennerskwartier verder slechts zichtbaar in hospitality- en pr-functies, maar de inhaalrace is jaren geleden ingezet. En met succes. Van teambaas tot ingenieur, van monteur tot analist: vrouwen hebben op alle departementen in de Formule 1 hun plek gevonden. De aantrekkingskracht is groot, de instroom groeit jaarlijks gestaag. Een hele vooruitgang. Nu alleen nog een vrouwelijke coureur.

Lees ook: Nederlandse Maya Weug eerste vrouwelijke kadet Ferrari Driver Academy

Uit recente kijkcijfers is gebleken dat van de 503 miljoen kijkers die wereldwijd zondags hun televisie inschakelen om een Grand Prix van de Formule 1 te volgen, 38 procent (191 miljoen) vrouw is. Liberty Media, sinds enkele jaren de commercieel rechtenhouder, smult van dit soort aantallen. Maar het kan natuurlijk altijd beter, grootser en spannender. Het is de Amerikaanse mediamastodont er alles aan gelegen Formule 1 verder te populariseren onder het vrouwelijke deel van de wereldbevolking, tenslotte een zeer interessante doelgroep. “We willen net als in de reguliere maatschappij ook binnen onze sport gelijke verhoudingen”, stelt Chloe Targett-Adams, Formule 1’s global director of promotors and business relations.  “Alleen op die manier”, zo vervolgt FOM’s topvrouw, “zullen de sport en het zakelijke aspect daarvan op termijn succesvoller kunnen worden.”

Achterhaalde lustobjecten
Na magere jaren trekken de kijkcijfers aan, mede door allerlei activiteiten die Liberty Media heeft geïnitieerd (veelvuldig gebruik van sociale media, de Netflix-serie Drive to Survive) en de verfrissende opkomst van een nieuwe generatie jonge coureurs. Formule 1 wordt tegenwoordig in meer dan tweehonderd landen uitgezonden. “Wij zijn”, zo stelt Targett-Adams, “een mondiale sport. Maar om al die markten succesvol te bedienen moeten we mannen én vrouwen aanspreken.”

Lees ook: Beitske Visser ziet verandering: ‘Binnen tien jaar weer een vrouwelijke F1-coureur’

Een van de eerste maatregelen die Liberty Media nam nadat het in 2016 voor zeven miljard euro de rechten had verworven, was het afschaffen van de verleidelijke grid girls. Een instituut en sinds mensenheugenis onlosmakelijk verbonden met Formule 1. Lustobjecten en niet meer van deze tijd, zo luidde Liberty’s verweer voor de verdwijning van de hoogpolige dames. Seksistisch ook en daarom voor potentiële vrouwelijke kijkers een (commerciële) belemmering. “Grid girls zijn decennialang een traditie geweest, maar wij vinden dit een gewoonte die niet strookt met onze merkwaarden en tegenstrijdig is met hedendaagse maatschappelijke normen”, zo verwoordde toenmalig commercieel directeur Sean Bratches het besluit.

Er viel iets voor te zeggen: vrouwenrechten, gelijke behandeling en betaling zijn in deze eeuw actueler dan ooit. Na de eerste storm van verontwaardiging, Nico Hülkenberg verklaarde met een glimlach dat het jammer zou zijn om de oogjuwelen van de circuits te verbannen, praat bijna niemand nog over de absentie van grid girls. Incidenteel toveren organisatoren ze nog uit de hoge hoed (Monaco, Rusland), maar dat is het dan ook wel.

Hoopvolle signalen
“Als Formule 1 echt mondiaal wil worden, dan kan het ruim de helft van de wereldbevolking simpelweg niet negeren”, stelt Carmen Jordá. De Spaanse, een voormalig testcoureur bij onder meer Lotus en Renault, is zeer uitgesproken over de noodzaak van de Formule 1 om het percentage vrouwen drastisch te verhogen. “Overal zie je steeds meer vrouwen in topfuncties. Niet omdat ze per se beter zijn, maar omdat ze net zo goed zijn als mannen en wél andere, meestal verfrissende ideeën hebben. Formule 1 wordt zo door mannen gedreven dat ik verwacht dat de sport enorm zal profiteren van een andere aanpak.”

Lees ook: Beitske Visser in 2021 met Flörsch en Calderón actief in WEC

Buscombe is, zegt ze, volledig geaccepteerd en heeft in al die jaren aan de pitmuur nog nooit een probleem gehad met coureurs over haar strategische keuzes. Begrijpelijk, gelooft ze. Volgens de Britse is optimaal presteren het enige dat de piloten werkelijk interesseert. “Formule 1 is zo competitief: het maakt de coureurs echt niet uit of een vrouw of een eekhoorn tegen ze praat.”

Trendsetters
Dat vrouwen hun weg tegenwoordig steeds vaker in de Formule 1 weten te vinden, is voor een belangrijk deel te danken aan de projecten die de internationale autosportfederatie (FIA) en Susie Wolff het afgelopen decennium zijn gestart. Het hoogste autosportorgaan heeft met Michèle Mouton als voorzitter inmiddels een eigen vrouwencommissie en het initiatief FIA Girls on Track, Wolffs initiatief Dare to be different is ook een voltreffer.

Lees ook: Mattia Binotto: ‘Vrouwen moeten deel uitmaken van Ferrari Driver Academy’

“We hebben in de afgelopen jaren diverse activiteiten georganiseerd”, aldus Mouton, die in FIA-president en landgenoot Jean Todt een groot medestander heeft. “Onder meer op het gebied van voorlichting, scholing en (kart)competities. Op bijna alle posities in autosport werken tegenwoordig vrouwen. De invloed groeit en daar ben ik trots op. Ik hoop dat nog veel meer vrouwen in de autosport gaan werken om er hun droom na te jagen.” Het gemeenschappelijke doel van de FIA en Wolff, de toestroom van vrouwen in de autosport promoten en stimuleren, begint volgens Mouton steeds meer vruchten af te werpen.

Dat erkent ook Claire Williams. Ze merkte het binnen haar eigen F1-team. “Daarin is de afgelopen jaren wat dat betreft veel veranderd”, meent Williams. “We zien steeds meer vrouwen instromen. De meesten werken nog in traditionele functies zoals administratie, public relations, marketing en hospitality. Maar we zien het landschap veranderen, meer-en-meer vrouwen zijn werkzaam in technische functies. Ik vind dat een prachtige ontwikkeling”, aldus Williams. “Het is een vicieuze cirkel: hoe meer vrouwelijke rolmodellen er zijn, hoe meer aantrekkingskracht Formule 1 op jonge vrouwen zal krijgen. Ik zie echt een positieve trend.”

Natuurlijk, zo beseft Williams, zal het waarschijnlijk nog wel even duren voordat de Formule 1 wat de geslachten betreft een gelijkwaardig speelveld kent. “Slechts vijf procent van alle mensen die werkzaam zijn in de autosport is vrouw”, beaamt Mouton. “Dat getal moet vanaf onderaan de piramide snel omhoog.” Wolff: “Er is onder vrouwen genoeg passie voor de sport. Nu we samen de handen ineen hebben geslagen, hopen we op termijn een grotere impact te kunnen hebben. We willen de autosportindustrie er bewust van maken dat er meer diversiteit nodig is. Als de sport wil overleven, dan moeten er voor iedereen gelijke kansen zijn.” Maar de strijd tegen vooroordelen is volgens haar nog lang niet gestreden. “Ik heb in mijn hele leven één keer een interview gehad waarin ik niet naar mijn vrouw zijn werd gevraagd…”

Lees ook: Deze vrouwen gingen Tatiana Calderon voor in de Formule 1

Wolff, wederhelft van Mercedes’ teambaas Toto, startte in 2015 nadat ze met racen was gestopt haar initiatief Dare to be different om meisjes en jonge vrouwen te stimuleren en autosport te omhelzen. Zij is zelf het lichtend voorbeeld dat niets onmogelijk is, al won Wolff in de hoogste series nooit een race. Rolmodellen zijn daarbij onontbeerlijk, stelt de Schotse die in 2015 voor Williams bij de vrije trainingen als laatste vrouw tijdens een Grand Prix een Formule 1-auto bestuurde. “De autosport is niet zo divers zoals het zou moeten zijn”, vindt Wolff. “Daarom zijn vrouwen nog altijd een gespreksonderwerp, daarom praat ik er graag over en daarom ben ik Dare to be different begonnen. We moeten de mannen die de sleutelbeslissingen nemen blijven inspireren om de sport, ook voor vrouwen, op die manier toekomstbestendig te maken.”

Lage aantallen
Met Liberty Media als geëmancipeerde eigenaar krijgt de Formule 1, een van ’s werelds laatste mannenbastions, een steeds vrouwelijker gezicht. Hoewel vrouwenstemrecht in sommige landen al meer dan honderd jaar een verworvenheid is, ligt er op het gebied van gelijkwaardige behandeling in de autosport nog aardig wat terrein braak. Lees de geschiedenisboeken er maar eens op na: weinig vrouwen hebben hun stempel op de wereld van macho’s en adrenaline gedrukt. Lombardi, Mouton, Wolff, Jutta Kleinschmidt, Danica Patrick en Simona de Silvestro zijn de uitzonderingen op de regel.

Slechts twee vrouwen reden ooit GP’s in de Formule 1, de laatste alweer 44 jaar geleden. “Dat komt vooral omdat het loodzwaar is de top te bereiken”, meent Wolff. “Iedere racecoureur droomt van Formule 1, maar er zijn slechts twintig stoeltjes beschikbaar. Als er tienduizend jongens racen en honderd meisjes, wordt het alleen nog maar moeilijker. De cijfers spreken enorm in het nadeel van vrouwen. Maar geslacht is in mijn optiek irrelevant”, zegt Wolff, die in het hare nooit een beperking heeft gezien. “Prestaties zijn voor iedereen in de paddock doorslaggevend.”

Het zijn woorden waarbij Buscombe, ambassadeur van Dare to be different, zich van harte aansluit. “Het interesseert niemand in ons team iets of je man of vrouw bent. Het enige waar het om draait is als een team te functioneren en de beste resultaten te krijgen”, zegt de Britse ingenieur. “De rol van vrouwen in de Formule 1 verandert langzaam. Maar met Claire en andere vrouwen in hoge functies zie je nu niet alleen maar blanke mannen uit de middenklasse op televisie. De Formule 1 verandert minder snel dan we zouden willen, maar het moet evolueren. We moeten kleuren- en geslachtsblind zijn om de beste mensen binnen te halen.”