Longread: Vettel, Schumacher en Verstappen, iedereen in de kleuren van helmkoning Jens Munser

Of in 2020 en anders wel in 2021, het beloven voor helmontwerper Jens Munser drukke tijden te worden. Het reglement voor helmdesigns is aangepast en er mag gedurende het seizoen naar hartelust gewisseld worden van kleuren. Lando Norris gaf al te kennen dat hij mogelijk iedere race een nieuwe helm zal dragen. De Duitser gaf FORMULE 1 vorig jaar een inkijkje in zijn werk: “Ik ben maar een schilder.”

De Formule 1 ligt door de wereldwijde coronacrisis volledig stil. Het is wachten op nieuws van de FIA en de FOM, wanneer wordt er weer gereden? Tot die tijd doet FORMULE 1 een paar keer per week een greep in het rijke archief. 

Hij stuurt zijn helmontwerpen via Whatsapp naar coureurs als Max Verstappen, Daniil Kvyat en Daniel Ricciardo. Sebastian Vettel vertrouwt hem na 150 helmen blindelings en laat zich het liefst verrassen. “Ik vind het ontwerp van Max Verstappen dit jaar, de witte helm, zijn mooiste helm tot nu toe in zijn carrière”, vertelt helmenkoning Jens Munser aan FORMULE 1.

Lees ook: Verstappen niet van plan om helmdesign elke race aan te passen: ‘Geen tijd voor’

De eerste helm die Munser verfde, was die van hemzelf, begin jaren ’90. “Ik ben eigenlijk nooit echt een arty iemand geweest.” Hij was een fervent motorcrosser, een dure hobby die hij kon financieren met zijn spraywerk. “Ik heb er nooit een opleiding voor gevolgd, ik ben er per ongeluk ingerold. Ik verfde mijn brommers met sprayguns omdat ik het leuk vond. Ik zag Amerikaanse motorcrossers die mooie helmen hadden die matchten met hun pakken. Zij hadden allemaal helmen van Troy Lee, één van de eersten die helmen beschilderde voor racers. In Europa was dat verboden, hier leefde nog de opvatting dat dat niet veilig was, omdat de verf de helm zou aantasten.”

Lee werd een inspiratiebron en Munser leerde de kunst met horten en stoten. “Mijn eerste pogingen mislukten, de modder en de stenen sloegen de verf eraf. Toen ben ik de technieken van Troy Lee gaan bestuderen en heb ik mijn eerste helmen geverfd. Al snel kwamen de eerste coureurs bij me langs, zij wilden er ook wel één hebben. In ruil voor banden, kleding en onderdelen ben ik toen gaan verven, het was een mooie manier voor mij om mijn motorcross te bekostigen. Maar toen ben ik er wel achter gekomen dat motorcrossers arm zijn, haha.”

(tekst gaat verder onder foto)

Tora Takagi was de eerste
Een bezoek aan een kartevenement opende de ogen van Munser voor de wereld van de vierwielers. De vorm van de helmen maakte het ook makkelijker om te verven: “Dit wereldje was sowieso veel professioneler en kleiner, wat het makkelijker maakt om te netwerken. Vanaf dat moment ben ik overgestapt. Ik heb het altijd bij helmen gehouden, nooit iets anders.”

Lees ook: Coureurs mogen in 2020 weer onbeperkt van helmdesign wisselen

De Duitser integreerde in de racewereld en bouwde in eerste instantie relaties op met vooral landgenoten. “Mijn eerste echte grote naam was Nick Heidfeld toen hij in 1998 in de Formule 3000 reed. Hij werd mijn ingang naar de Formule 1.” Zijn eerste Formule 1-helm kwam echter vrij onverwachts. “Terwijl we moesten afwachten of Nick een stoeltje kreeg, vroeg de Japanse helmenproducent Arai of ik een ontwerp wilde maken voor Tora Takagi met chroom als basis. Ik was de enige die dat deed. Hij heeft hem twee races gedragen.”

Heidfeld bleef Munser zijn gehele carrière trouw. Hij introduceerde hem ook bij Schuberth. De Duitse helmenfabrikant en Munser hebben tegenwoordig een innige relatie. Munser ontwerpt nu de helmen voor Schuberths klanten, zoals Max Verstappen, Daniil Kvyat, Carlos Sainz en Nico Hülkenberg. “Sinds de Schuberth-connectie is mijn reputatie via mond-tot-mondreclame gegroeid. Heidfelds manager was bijvoorbeeld Tom Kristensen, dus toen ben ik ook voor hem gaan verven. Op een gegeven moment kwam ik in contact met Ralf en uiteindelijk ook Michael Schumacher. Michael schijnt zijn broer te hebben gevraagd naar zijn nieuwe helm en zo kwam ik met hem eind 2000 in contact.”

(tekst gaat verder onder foto)

Bloednerveus voor Schumi
Die eerste ontmoeting zal Munser nooit vergeten. “Ik was echt bloednerveus. Hij was op dat moment al drievoudig kampioen, op de piek van zijn roem. En hij stelde zoveel vragen, ik dacht nog: hij is toch coureur en geen expert in helmdesigns?” Schumachers maniakale oog voor detail kwam al snel naar voren. “Dus ik begin te vertellen over de lagen: eerst de primer, dan een witte laag en dan een rode. Hij onderbrak me: ‘Waarom die witte laag, we kunnen toch wel zonder? Dan is de helm weer iets lichter. Dus ik leg dat het zonder de witte laag allemaal bruin wordt. Dat begreep hij meteen, maar die vraag zei wel alles over hem. Op-en-top professional, het gewicht was voor hem heel belangrijk.”

Voor iemand die met de absolute top van de sport werkt, is Munser de bescheidenheid zelve. “Het is voor mij geen werk, maar een passie. Alles draait voor mij om de coureurs, als zij maar tevreden zijn met het resultaat. Ik ben maar de schilder.” Tegenwoordig vormt hij met Schuberth en het team Max Verstappen een geoliede machine. De populariteit van de Nederlander is grenzeloos, getuige de gretige afname van zijn mini’s, de schaalmodellen van Verstappens helm.

Lees ook: Vlag ging uit bij helmfabrikant Schuberth toen Max Verstappen tekende

‘Max wilde iets anders’
Het ontwerp is dit jaar voor het eerst anders. “Hij wilde graag iets nieuws, een witte helm. De leeuw moest daar natuurlijk bovenop, dat is een ontwerp van een vriend van hem. De rode lijnen, de V, hadden we al en de blauwe lijnen aan de zijkant hebben we bedacht om Max te helpen om een compromis met Red Bull makkelijker te maken. Zij willen natuurlijk blauw op de helm en Max vond de blauwe strepen ook mooi. Al zijn andere helmen tot nu toe waren dezelfde kleuren als de auto. Ik vind het witte mooi, zoals Senna met zijn gele helm in de McLaren en de Williams. Het valt meteen op.”

De ‘onderhandelingen’ met Red Bull zijn dan de laatste hobbel voordat Munser aan de slag kan. “Voor de vaste helm zijn ze strenger, de one-offs zijn makkelijker. En als je eenmaal races hebt gewonnen, heb je ook meer te eisen. Vettel had in zijn tijd ook heel veel vrijheid. Als iemand uit de opleiding komt, hoort hij trots te zijn de kleuren van Red Bull te dragen. Hij moet het eerst verdienen. Er zijn weleens junioren geweest die van alles wilden. Het antwoord is dan kort en krachtig: ‘Nee’. Eerst je strepen verdienen en dan praten we verder.”

Voor Spa is het de afgelopen 4 jaar traditie geweest dat Verstappen een one-off droeg voor de vele Nederlanders. “Hij wilde dit jaar een oranje helm met chromen logo’s. Dat was helemaal zijn idee. Toen ben ik samples gaan maken van wat ik in mijn hoofd had. Dan appen we heen en weer, discussiëren we over ontwerpen. Ik heb toen een video gemaakt van de mogelijkheden met 3D-chroom die hij meteen mooi vond. We spelen dan nog wat met verschillende varianten, met blauw ook nog. Maar het belangrijkste voor hem was dat de bovenkant zoveel mogelijk oranje is. Ik ben Nederlands, dat is zijn boodschap.”

(tekst gaat verder onder foto)

Top 3
Munser ontwierp door de jaren heen honderden helmen, alleen Vettel maakte al met meer dan 150 ontwerpen dankbaar gebruik van zijn kunsten. Een topdrie is dan ook bijna onbegonnen werk, maar Munser probeert het toch.

Lichtjes voor Vettel (Singapore 2012)

Alles aan de led-helm voor Vettel maakt het mijn nummer 1. Het was mijn eigen idee, ik heb namelijk een achtergrond in elektronica. Op de ochtend voor verscheping gingen er lichtjes kapot, heb ik alles opnieuw moeten doen. Enorme stress natuurlijk. Toen zag ik Seb op televisie zijn helm constant aan iedereen showen; en ik maar hopen dat de batterijen niet leeg zouden gaan. De lichtjes deden het de hele race. Hij had een stroef seizoen tot dan toe, maar won de race. En in de kranten stond die helm overal op de voorpagina’s, dit bleek het keerpunt dat jaar en hij werd kampioen.

Stars ’n Stripes voor Schumi (VS 2001)

Enkele weken na de aanslagen van 11 september racete de Formule 1 in Indianapolis. Het land was in rouw, dat merkte je aan alles. Michael en Ralf Schumacher wilden graag iets doen en toen hebben we samen bedacht de Duitse vlag op de helm door de Amerikaanse te vervangen. Het was mijn eerste helm met een statement, met een verhaal als dit.

Retro Ricciardo (China 2019)

Ter gelegenheid van de 1000^e GP verfde ik retro-helmen voor Nico Hülkenberg en Daniel Ricciardo. Ik beeldde me in wat ik alleen als mogelijkheden had, zoals in de jaren zestig. Dus geen computer, bijvoorbeeld. Voor Daniel maakte ik de helm in Jack Brabham-stijl, de letters en het nummer 3 alsof ze met tape erop waren geplakt. De steenslag bovenop heb ik zelf gemaakt door een zachte coating onder de grijze laag verf aan te brengen. Daar heb ik de ‘schade’ met een mes ingekerfd. Eén van Jack Brabhams zonen stuurde mij een bericht dat zijn vader enorm trots zou zijn geweest. Wat een compliment!